آشنایی با کرم Eisenia Foetida

خداوند بیش از 3000 نوع کرم خاکی آفریده است که چند نوع آن با مابقی تفاوت دارد، مابقی با تولید مثل سالی یك بار، مبادرت به شخم زدن و جابجایی خاك می‏كنند و لیكن چند نوع معدود دیگر با ویژگی خاصی نجات دهنده محیط زیست انسان‏ها و تامین کننده غذای سالم آنها هستند، یکی از این‌ها، كرم خاكی آیزینیا فوتیدا Eisenia Foetida است كه در زبان فارسی به كرم قرمز خاكی حلقوی بارانی و در سطح بین‏المللی به كرم قرمز كالیفرنیاییRed Worm California معروف است.

این کرم با تولید مثل هر هفته، با ویژگی داشتن 70 درصد پروتئین در مقایسه با 22 درصد پروتئین گوشت قرمز یعنی بیش از سه برابر و همچنین دارای امگا 3 یکی از مخلوقات نادر خداوند از لحاظ مواد غذایی می‌باشد.علاوه بر این فضولات این كرم كودی بنام كرمی‌كمپوست با خواص منحصر بفردی است كه در ادامه خواص آن ارائه خواهد شد. این كرم در سال 1942 میلادیشناسایی شده است و از سال 1979 میلادی با آن كسب و كار می‏شود

مشخصات فیزیکی:

زیستگاه اصلی:

كرم‌ها قادر به تحمل دما و یا گرمای زیاد و یا كم نیستند، بطوریكه در سرمای زیر نقطه یخبندان در طی چند ساعت همگی آنها از بین می‌روند. همینطور بیشتر آنها در صورتیكه حرارت محیط بمدت چند روز به بیش از 25 درجه سانتی‌گراد برسد قادر به ادامه زندگی نخواهند بود و معمولاً برای مقابله با حرارت‌های نامتناسب به دالان‌های زیر زمینی خود پناه می‌برند.

شرایط آب و هوایی فصول مختلف در واكنش عمودی و افقی كرم‌های خاكی دخالت مستقیم داشته و نه تنها در یك دوره سالیانه بلكه در طول شبانه روز نیز تعداد فعالیت و حركت عمودی و افقی آنها اختلافات زیادی از خود نشان می‌دهند. به طوری كه در طول شبانه روز هنگام طلوع و غروب آفتاب فعالیت كرم‌ها در سطح خاك بیشتر می‌شود و به همین ترتیب در فصولی كه آب و هوا تعادل بیشتری دارند، تعداد و جمعیت كرم‌های خاكی در سطح افزایش یافته و در مقابل در فصولی كه شرایط نامناسب می‌شود این جانوران دوره‌های سكون اختیاری برای خود انتخاب می‌كنند(نمودار اقلیمی). 

همانطور كه در نمودار مشخص شده است در ماه‌های دی و بهمن و ماه‌های تیر تا شهریور کرم‌ها عمق بیشتری را برای زندگی خود انتخاب می‌نمایند.

مصارف کرم:در سایر كشورها از این كرم بدلیل داشتن پروتئین 70 درصدی در موارد زیر استفاده می‏شود:

1.       مصرف پروتئینی انسانی:در سایر کشورها از جمله در كشور آمریكا غذای مصرفی مردم است همانند انواع کنسرو جهت سالاد، غذاهای پختنی، انواع نوشیدنی و ... به عنوان مثال از گرانترین غذاهای فروشگاه‌های زنجیره‏ای مک دونالد می‌باشد[1]، با توجه به فرهنگ ما استفاده از آن هدف نمی‏باشد. (خود كرم به عنوان پروتئین)

2.       مصرف پروتئینی حیوانی:با توجه به ازدیاد جمعیت و نیاز مردم به مواد پروتئینی سالم، تولید و پرورش دام، طیور و آبزیان، نقش اساسی در تامین نیازهای مردم و تقویت بنیه اقتصادی روستاییان و کشاورزان را دارد.در این میان تغذیه دام، طیور و آبزیان با کرم خاکی به عنوان ماده غذایی دارای پروتئین زیاد باعث افزایش کیفیت محصولات شده و نیاز کشور به واردات محصولاتی چون دان مرغ، انواع مکمل‌های غذایی دام و آرد ماهی را کاهش می‌دهد. از این گونه برای اولین بار در قرن 18میلادی برای تغذیه دام و طیور استفاده شد.امروزه در تغذیه مرحله لاروی آبزیان، تمایل به استفاده از غذای زنده وجود دارد، زیرا در بسیاری از موارد، دانش بشری هنوز قادر به تامین مصنوعی کلیه نیازهای غذایی لارو نبوده و پوشش این نیاز با غذای زنده راه حل مطلوب و مطمئنی است.مهمترین غذای زنده مصرفی کرم‌خاکی است که درصد پروتئین آن بیش از سایر گونه‌هاست و علاوه بر آن دارای امگا3 نیز می‌باشد.استفاده از این گونه به جای محصولات جانبی علاوه بر افزایش درصد رشد و کیفیت گوشت، از نظر اقتصادی نیز به‌صرفه‌تر است و تولید آن نیاز کشور به واردات محصولات فوق را که از زمان هجوم شانه دار ژله‌ای به دریای خزر و کاهش کیلکا به عنوان ماده اصلی آرد ماهی و افزایش قیمت آرد ماهی و واردات آن را به همراه داشته است، کاهش می دهد[2].

3.       به عنوان مواد اولیه در تولید لوازم آرایشی و بهداشتی:همانطور که قبلا هم گفته شد این کرم به دلیل داشتن پروتئین و امگا3 فراوان به عنوان یکی از مواد اصلی تشکیل دهنده محصولات آرایشی و بهداشتی می‌باشد.در سال 1985 شرکت DOVE برای اولین بار استفاده از این کرم را در محصولات خود آغاز نمود و اولین سری محصولات خود با عنوان جوان کنند‌گان پوست در سال 1987 به بازار عرضه نمود، اما هم اکنون بیشتر شرکتهای پیشتاز در این صنعت با تولید انواع شامپو، صابون، کرم، انواع پودرهای روشن کننده و تقویتی و ... استمرار به تولید با این کرم را در دستور کار خود قرار داده اند. در این بین می‌توان به محصول شرکتFace-Lift  با نام تجاری G2G اشاره نمود که یکی از گران قیمت‌ترین محصولات آرایشی جهان می‌باشد.

4.       به عنوان مواد اولیه در تولید دارو:از جمله یکی از مهمترین مصارف جدید این کرم که به کمک صنعت داروسازی و پزشکی آمده تولید محصولات دارویی و پزشکی می باشد، که داروهای مکمل غذایی، انواع آرامش بخش‌ها، داروهای ضد سرطان را شامل می‌شود.

فضولات كرم:این كرم، در روز بیش از وزن خود غذا می‏خورد و 60  تا 90 درصد آن را به فضولاتی به نام كود كرمی‌كمپوست تبدیل می‏كند و این كود دارای حداقل 5 خاصیت زیر است:

1.       بی بو است.

2.       مانع از ایجاد علف هرز می‏شود.

3.       استفاده از این نوع كود، كیفیت محصولات كشاورزی را نسبت به كود شیمیایی عملاً‌ حدود 50 درصد و كمیت (تعداد در واحد سطح) آنها را نیز چیزی در حدود 20 تا 70 درصد افزایش می‏دهد، و به علاوه مشکلات مربوط به باقی ماندن کود شیمیایی در مواد غذایی را ندارد. با توجه به تولید حدود 100 میلیون تن تولیدات كشاورزی در سال 1386، معادل 20 میلیون تن افزایش محصول بدون هزینه در پی خواهد داشت.

4.       بدلیل خاصیت اسفنجی کود تولید شده در نگهداشت آب و آزاد سازی تدریجی آب موجود، از این كود به همراه فنّاوری خاص، اقدام به بارور نمودن و حاصلخیزی زمین‏های شوره‏زار، شیمیایی شده،‌ كوهپایه و غیرقابل كشت می‏شود

5.       از همه مهمتر، بدلیل فقدان هر نوع مواد شیمیایی، محصول كشاورزی تولیدی با استفاده از این كود، ارگانیك است و قیمت محصول كشاورزی ارگانیك در سطح جهانی، بین 2 تا 5 برابر قیمت محصول كشاورزی عادی است. این صنعت با توجه به اینكه در حفظ و استفاده بهینه از محیط زیست و كاهش هزینه‌های حمل و نقل و دفع زباله‌ها و فضولات نقش قابل توجهی دارد می‌تواند در پیشرفت اقتصاد و توسعه پایدار كشور بسیار مفید باشد. در حال حاضر كشورهای كانادا، ایتالیا، ژاپن، فیلیپین، آمریكا و هند كارخانه‌های زیادی را در زمینه این صنعت و مخصوصا سامانه‌های بازیافت در ابعاد وسیع به اجرا درآورده‌اند و از منافع آن بهره‌مند شده­اند. این صنعت در زمینه كشاورزی، باغداری و تولید چای كمپوست كاربردهای فراوانی دارد. هركشور سالانه میلیون­ها تن زباله تولید می­كند كه منبع بسیار با ارزشی برای تولید ورمی‌كمپوست و خلق ارزش است.

به عنوان مثال هند سالانه 25 میلیون تن زباله تولید می‌كند كه درصد قابل توجهی از آن به كود ورمی‌كمپوست تبدیل می‌شود. هم اكنون در كانادا هر هفته 75 تن زباله توسط ورمی‌كمپوست بازیافت می‌شود. شركت American Earthworm Company در سال 1978 اولین كارخانه خود را با ظرفیت 500 تن در ماه راه‌اندازی كرد و شركت Aoka Sangyo Co. Ltd در ژاپن نیز سه كارخانه 1000 تن در سال دارد كه ضایعات صنایع غذایی را به ورمی‌كمپوست تبدیل می‌نماید. در حال حاضر 3000 كارخانه ورمی كمپوست در ژاپن وجود دارد كه هر یك ظرفیت 5 تا 50 تن در ماه دارند. اكنون نوبت ایران است تا وارد صنعت ورمی كمپوست و فنّاوری‌های تجاری آن شود.

تغذیه خوراک کرم:همه نوع زباله‌تر شهری و فضولات حیوانی بجز مواد سنگی،‌ شیشه‏ای،‌ پلاستیكی، فلزی و گوشتی خام و چربی، غذای این كرم می‏باشد. به همین دلیل اسم دیگر این کرم، کرم آشغال‏خوار است. در ایران هر شهروند ایرانی روزی 700 گرم و هر روستایی روزی 300 گرم زباله خانگی تولید می‏کند که 70 درصد آن خوراک این کرم می‏باشد. و  هر روستایی روزی 400 گرم فضولات حیوانی تولید می‏کند که 100 درصد آن خوراک این کرم می‏باشد.  این کرم حداقل معادل وزن خود در روز غذا می‏خورد و 60 تا 90 درصد آن به کود تبدیل می‏شود و مابقی غذای خورده شده برای تکثیر و افزایش وزن و تعداد کرم مصرف می‏شود.